Historia kolei na terenie Pilawy ma bardzo długą historię. Stacja kolejowa w Pilawie została oddana do użytku 17 sierpnia 1877 roku, na otwartej w tym czasie Kolei Nadwiślańskiej (oficjalne otwarcie kolei nastąpiło 30 sierpnia 1877 roku).
"W tym dniu zaczęły kursować pierwsze pociągi próbne według wyznaczonego stałego rozkładu. Pociągi odjeżdżały z Mławy w poniedziałki, środy i piątki o godzinie 240, a przybywały do Lublina o godz. 1911, gdzie zatrzymywały się na 15 minut. Do Kowla przyjeżdżały o 400 nad ranem. W drogę powrotną wyjeżdżały natomiast z Kowla we wtorki, czwartki i soboty o godz. 2100. Do Lublina przybywały dnia następnego, tj. w środy, piątki i niedziele o godz. 534. Po 30 -minutowym postoju pociągi wyruszały w dalszą trasę i o godz. 1545 przybywały do stacji końcowej na Pelcowiźnie w Warszawie" [1].
Tabor Kolei Nadwiślańskiej składał się z 36 parowozów oraz 700 wagonów towarowych i kilkunastu wagonów osobowych oraz pocztowych. Na linii uruchomiono na stałe jeden pociąg pocztowy, jeden towarowo osobowy, cztery pociągi towarowe i dwa wojskowe [2].
Linia z Mławy do Kowla była drugą szerokotorową linią kolejową oddaną do użytku na terenie Kongresówki. Decyzja o budowie Kolei Nadwiślańskiej miała też podłoże militarne. Kolej łączyła Wojskowy Okręg Kijowski z twierdzami w Nowogergiewsku (Modlin), Iwanogrodzie (Dęblin) i Brześciu.
W 1896 roku Kolej Nadwiślańska została połączona z Koleją Warszawsko-Terespolską w Koleje Nadwiślańskie, a w 1897 roku włączono w ich skład Kolej Iwangorodzko-Dąbrowską [3].
Z początkowego okresu funkcjonowania Kolei Nadwiślańskiej, ostał się w Pilawie tylko dworzec kolejowy. Niewielki parterowy budynek, wybudowany na planie prostokąta, został wzniesiony w II połowie XIX wieku (prawdopodobnie już w 1877 roku). Ściany zewnętrzne dworca stanowi mur pruski (belki drewniane wypełnione cegłą). Wielospadowy dach został pokryty blachą w trakcie modernizacji obiektu, którą przeprowadzono w 2005 roku. Dworzec wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków.
Znaczenie stacji w Pilawie wzrosło, gdy stała się stacją węzłową w 1897 roku. W tym roku oddano do użytku linię kolejową Ostrołęka - Tłuszcz - Mińsk Mazowiecki (Nowomińsk) - Pilawa. Linia miała jedynie znaczenie strategiczne, związane z przemieszczaniem wojsk. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w okresie międzywojennym, linia została zamknięta. Ponowne uruchomienie linii nastąpiło etapami w okresie PRL. W 1970 roku oddano do użytku odcinek Pilawa - Mińsk Mazowiecki, a w 1971 roku odcinek Mińsk Mazowiecki - Tłuszcz [4].
Stacja Pilawa stała się jedną z najważniejszych stacji węzłowych na Mazowszu w połowie lat 50. ubiegłego wieku. Zrealizowano wtedy przedwojenne plany budowy kolejowej obwodnicy Warszawy, która odciążyła Warszawski Węzeł Kolejowy. Decyzja o budowie linii kolejowej, którą z czasem przyjęło się nazywać "esełką", została podjęta głównie z powodów militarnych. Na wypadek wojny miał to być główny ciąg transportowy dla wojska. Sytuacja podobna, jak w przypadku decyzji o budowie Kolei Nadwiślańskiej i linii z Ostrołęki do Pilawy.
Budowę "esełki" rozpoczęto jesienią 1949 od wzniesienia mostu kolejowego nad Wisłą w Górze Kalwarii. Budowa linii (obecnie jest to linia kolejowa nr 12) była realizowana od 1950 roku. Pierwszy odcinek z Pilawy do Łukowa oddano do użytku 23 maja 1953 roku. Otwarcia "esełki" dokonano 1 października 1954 [5].
____________________
Znajdziesz też w magazynie TOROWY 1/2020
____________________
Znajdziesz też w magazynie TOROWY 1/2020
Przypisy:
[1]. Gazeta Lubelska nr 93, 8/20 sierpnia 1877, s. 1
[2]. Kolej Nadwiślańska – droga żelazna z piękną przeszłością i ciekawymi perspektywami
[3]. Kolej Nadwiślańska
[4]. Rafał Dmowski - Zarys historii kolei w Mińsku Mazowieckim w latach 1866 -1941
[5]. Linia kolejowa nr 12
0 komentarze
Zapraszam do komentowania wpisów na blogu