poniedziałek, 23 marca 2020

Dworzec kolejowy Warka. Ósemka w budowie (8)

Dworzec kolejowy Warka znajduje się przy ulicy Kolejowej. Przed budynkiem zlokalizowany jest dojazd dla samochodów oraz parking samochodowy. Pasażerowie korzystający z dworca mogą wejść na teren stacji przez poczekalnię. Dworzec położony jest przy peronie 1 stacji Warka.

Budynek dworca kolejowego Warka został wzniesiony w czasie budowy linii radomskiej. Uroczyste otwarcie dworca kolejowego miało miejsce w trakcie oddania linii kolejowej Warszawa - Radom do eksploatacji w dniu 25 listopada 1934 roku.

Dworzec kolejowy w Warce został zaprojektowany w stylu architektury modernizmu. Praktycznie wszystkie wybudowane wtedy obiekty dworcowe na linii radomskiej należą do tego stylu architektonicznego. Architekturę obiektu podporządkowano celowi i funkcjom, jakim miał służyć.

Ustalenie nazwiska projektanta dworca w Warce jest bardzo trudno. Niestety, ale ta niewiedza dotyczy nie tylko tego dworca, ale i większości budynków dworcowych wybudowanych w okresie międzywojennym. Prawdopodobnie autor dworca należy do architektów kolejowych, którzy zatrudnieni byli w pracowniach projektowych PKP? Co ciekawe, mimo upływu wielu lat, praktyka nie podawania do publicznej wiadomości nazwisk architektów budynków dworcowych jest nadal stosowana na polskiej kolei. O autorach obecnie budowanych Innowacyjnych Dworcach Systemowych też nic nie wiemy, a publikowane dokumenty projektowe sygnowane są tylko nazwą biura projektów.

Budynek wareckiego dworca składa się z dwóch połączonych części: południowej jednopiętrowej i północnej parterowej, w której mieści się poczekalnia z kasą biletową. W przekroju poziomym są to dwie części o nieregularnym kształcie. Obiekt został wzniesiony z cegły silikatowej. W okresie międzywojennym i wiele lat po wojnie budynek nie był otynkowany. Ceglana, biała elewacja przetrwała przez wiele dziesiątek lat. Po otynkowaniu dworca, elewacja była wielokrotnie malowana. W połowie 2006 roku budynek pomalowano w kolorze żółtym - takim samym kolorze lub bardzo podobnym, jak pomalowana jest elewacja obecnie. Ostatnie malowanie elewacji miało miejsce przed 2018 rokiem.

Charakterystycznym dla budynku dworca była napis WARKA, który umieszczony był pod gzymsem, na zachodniej i południowej elewacji piętrowej części budynku. Napis WARKA został usunięty z tego miejsca w trakcie ostatniego malowania elewacji. Obecnie napis WARKA znajduje się pomiędzy oknami parteru i I piętra. Zmieniono też usytuowanie zegara dworcowego, który znad wejścia do poczekalni został przeniesiony na elewację parterowej części dworca. Nieodzownym atrybutem dworca była też czerwona skrzynka pocztowa, która towarzyszyła pasażerów przez dziesiątki lat. Skrzynka została zdemontowana kilka lat temu ... bo kto dzisiaj listy pisze?

Charakterystycznym elementem architektonicznym dworca jest dach wielospadowy, który tworzył atrakcyjną wizualnie całość. Tworzył, bo w trakcie przeprowadzonego po 2006 roku remontu zamieniono dachówkę ceramiczną na blachodachówka. W wyniku "modernizacji" dachu zniknęły też z jego połaci elementy architektoniczne, które nawiązywały do przeszłości obiektu. To cztery półokrągłe okna dachowe (wole oko), które charakteryzowało płynne przejście pomiędzy przestrzenią dachową, a oknem. W trakcie wymiany pokrycia dachowego, wymieniono również okna. Do tego czasu znaczna część okien pochodziła jeszcze z okresu budowy okna. Były to okna polskie (ościeżnicowe) – do szerokiej ościeżnicy mocowane były podwójne skrzydła okienne, z których jedno otwierane było na zewnątrz pomieszczenia, a drugie do środka. Częstą praktyka przy tego typie okien było ustawianie kwiatów doniczkowych pomiędzy skrzydłami.

Pewne wyobrażenie o wyglądzie oryginalnego dworca daje nam obecnie, oddalony o około 50 metrów na południe od dworca, piętrowy budynek mieszkalny, który został wybudowany w tym samym czasie, co dworzec kolejowy WARKA. Ten piętrowy budynek, z dachem kopertowym (wymienione pokrycie) zachował nie tylko elewację z białej cegły, ale i przepiękne okna dachowe w kształcie wolego oka. Również zachowały się inne architektoniczne detale elewacji, jak ceglane nadproża i gzyms.

Dworzec kolejowy WARKA "zagrał" w filmie. W kilku epizodach krótkometrażowego filmu fabularnego "W krainie jaskrawych zabawek" (2006 - reż. Mateusz Dymek) możemy zobaczyć warecki dworzec z zewnątrz, jak i z wewnątrz. Na klatach filmu zapisany został obraz dworca, którego już nie zobaczymy ... z zegarem na daszku nad wejściem do poczekalni oraz ciemną poczekalnią i kasą biletową ze starym drewnianym blatem i oknem zabezpieczonym ozdobną kratą, pamiętającymi jeszcze czasy świetności dworca z okresu międzywojennego. Na filarze międzyokiennym parterowej części dworca, namalowane były znaki - duża litera T na białym tle - informujące, że budynek wyposażony jest w telefon lub przyłącze do sieci kolejowej. Obecnie takich znaków nikt nie maluje na dworcach i nastawniach, ale jeszcze dwadzieścia lat temu był to jeden z najbardziej popularnych znaków na polskiej sieci kolejowej.